CSA zelfoogsttuin
Community Supported Agriculture
Moestuin Leyduin is een CSA tuinderij. CSA staat voor Community Supported Agriculture. Op een CSA tuinderij werken tuinder en deelnemers samen in een heel bijzondere, nieuwe bedrijfsvorm. Door aan het begin van het seizoen een aandeel te kopen zorgen de deelnemers voor het werkkapitaal van het komende teeltjaar. Dit aandeel wordt betaald aan de tuinders. Zij kunnen hiermee alle kosten (huur, gereedschap, zaad, plantgoed, mest, inrichting van de schuren, beregening, materialen zoals netten en palen, verzekeringen, vrijwilligers- en communicatiekosten) betalen.
De inkomsten voor de tuinders bestaan uit het bedrag dat aan de verkoop van aandelen binnenkomt min de kosten. De tuinder is in een CSA tuinderij verzekerd van de afzet van de producten. De oogst wordt gedeeld tussen de deelnemers. Als de oogst goed is neemt iedereen veel mee naar huis. Als de oogst slecht is: bijvoorbeeld doordat het weer tegenzit hebben we met z’n allen pech. Zo deelt iedereen in het risico. Er worden geen groenten ingekocht tenzij de tuinders slecht beheer verweten kan worden. Doordat er zoveel verschillende teelten zijn op Moestuin Leyduin spreiden we het risico zo veel mogelijk.
Meer dan de oogst
Op deze manier zijn de deelnemers veel meer dan een consument of klant. Zij zorgen er samen voor dat Moestuin Leyduin mogelijk is. De tuinderij is van de deelnemers gezamenlijk. Belangrijk is de opzet van een kleinschalig maar wel loonvormend geheel.
Als deelnemer kies je voor milieuvriendelijke landbouw. Landbouw die zorg draagt voor bodem, milieu en voor je gezondheid. Je zorgt er voor dat een mooi plek in stand gehouden wordt waar ook dagbesteding aangeboden wordt voor mensen met een zorgvraag.
Aan het eind van het seizoen bespreken we het afgelopen jaar, het teeltplan, de activiteiten en de tuinder geeft inzage in de boekhouding en de begroting voor het komend jaar. Op deze manier wordt transparant gemaakt wat de inkomsten en de kosten zijn. Samen maken we dan plannen voor het komende seizoen.
Zelf oogsten
De tuinders, vrijwilligers en stagiaires zorgen er voor dat alle gewassen op het land komen te staan en verzorgd worden. Oogsten doe je zelf. Dat is heel iets anders dan de maaltijdbox die je thuis kan laten bezorgen of groenten kopen in de supermarkt. Je moet naar de tuin komen, zelf de groente plukken of snijden en wassen. Maar verser kan het echt niet. Je ziet hoe de gewassen groeien, je eet met de seizoenen mee. Als je aan het oogsten bent is er altijd wel iemand die een leuke tip heeft wat je met de groenten kan doen of je iets vertelt over eetbare bloemen. En ondertussen hoor je de buizerd die over de tuin vliegt of komt een van de moestuinpoezen even langs om een kopje te geven. Bij slecht weer en bij gewassen die lastig te oogsten zijn zorgen de tuinders er voor dat er voorgeoogst wordt. Je kan die groenten dan ophalen in de schuur van de moestuin.
Achtergrond
Moestuin Leyduin is gelegen op buitenplaats Leyduin. De grond wordt gehuurd van Landschap Noord-Holland door Stichting Moestuin Leyduin en is door de stichting in beheer gegeven aan VOF Moestuin Leyduin, het samenwerkingsverband van tuinders Marja Dijkzeul en Marga Verheije die de tuin exploiteren.
Voortuin
De voortuin bestaat uit een prachtige bloementuin, een kruidencirkel en een fruittuin. Er zijn twee tunnelkassen geplaatst om planten voor te kweken en om groenten te telen zoals tomaten en komkommers die van warmte houden. Kleine kinderen kunnen in de zandbak spelen en met de kindertractoren. Langs de muur is leifruit geplant waarmee het historische karakter van de tuin versterkt wordt. De composthopen vormen een belangrijk onderdeel van de voortuin. Plantenresten die van de tuin af komen worden hier verzamelt, omgezet tot vruchtbare aarde en daarna weer uitgespreid op de tuin.
Groentetuin
Het grootste gedeelte van de tuin wordt door de groentetuin ingenomen. Ongeveer vijftig verschillende groenten worden hier op biologische wijze geteeld. We maken geen gebruik van kunstmest of pesticiden en houden zoveel mogelijk rekening met biodiversiteit en bodemvruchtbaarheid. We telen alle bekende groenten zoals sla, boontjes, worteltjes, courgette en bietjes en gewassen zoals snijbiet, pastinaak en palmkool. De groenten, het fruit, de kruiden en de bloemen die op dit gedeelte van de tuin staan worden geoogst door de deelnemers.
Teeltwijze
Op Moestuin Leyduin worden geen bestrijdingsmiddelen of kunstmest gebruikt. Al het zaad, plantgoed, compost en mest is biologisch. We doen er alles aan om de bodemvruchtbaarheid te versterken. Een gezonde bodem zorgt voor sterke planten. Sterke planten zijn weerbaar en hebben geen behoefte aan chemische middelen om ze gezond te houden. Op Moestuin Leyduin zal je geen grote machines over het land zien rijden. Bijna alles wordt met de hand gedaan. Daardoor hebben we geen last van bodemverdichting. We spitten zo min mogelijk zodat het bodemleven met rust wordt gelaten en we zaaien veel groenbemesters in. We koesteren onze wormen.
Groenbemesters en vruchtwisseling
Als je een aantal jaar na elkaar op de moestuin komt zal je zien dat gewassen steeds op een andere plaats staan. Dit heet vruchtwisseling. Als een bepaalde groente jaar in jaar uit op dezelfde plaats staat kunnen de belagers van die groente zich goed ontwikkelen, denk aan aaltjes en schimmels. In de gangbare landbouw los je dit op door bestrijdingsmiddelen. Door vruchtwisseling zorgen wij ervoor dat de belagers van bijvoorbeeld bonen na een jaar ineens te maken krijgen met andijvie. Daar houden ze niet van en ze zullen zich niet verder ontwikkelen. In de vruchtwisseling nemen we ook groenbemesters mee.
Door het zaaien van groenbemesters zoals phacelia, lupine, bladrammenas, winterrogge en Japanse haver wordt de grond bedekt gehouden en krijgt rust. Groenbemesters zorgen voor goede doorworteling en voor voeding van de grond. Bijkomend voordeel is dat een aantal groenbemesters erg mooi bloeit. Dat zorgt voor kleur op de tuin en voor de bijen zijn deze gewassen een belangrijke voedingsbron.
Gezonde bodem en biodiversiteit
Op Moestuin Leyduin sluiten we ons aan bij het motto van de BD vereniging (Vereniging voor Biologisch Dynamische landbouw en voeding): “weet je deel van een groter geheel”. In de BD teelt staat de samenhang tussen mens, dier, plant en omgeving (bodem, natuur en alles wat de tuin omringd) centraal en is er op het bedrijf extra aandacht voor biodiversiteit en ecologie.
Ondanks onze werkwijze mogen we ons toch officieel niet biologisch of biologisch dynamisch noemen, want Moestuin Leyduin is niet gecertificeerd door SKAL, de organisatie die controleert of een bedrijf het Bio-keurmerk mag hanteren. De reden daarvoor is dat de kosten voor dit keurmerk voor een kleine tuinderij als Leyduin relatief hoog zijn. Een minstens even belangrijke reden is dat de echte keurmeesters de deelnemers van de tuin zijn. Zij kunnen met eigen ogen zien en wekelijks meemaken hoe er gewerkt wordt op de tuin! De werkwijze is transparant en de tuinder is altijd bereid om daarover vragen te beantwoorden.
Wie is wie: De tuinders
Marga Verheije
Marga Verheije is sinds seizoen 2014 de tuinder van Moestuin Leyduin. Marga heeft de deeltijd opleiding BD landbouw aan de Kraaijbeekerhof gevolgd.
Waarom tuinder?
Al vanaf mijn studietijd werkte ik als vrijwilliger bij verschillende biologische tuinderijen. Ik hou van buiten zijn, het fysieke van werken in de tuin, de afhankelijkheid van de weer, de natuur om je heen. Toen ik de opleiding BD-landbouw ging doen was dat puur uit interesse. Ik wilde kennis op doen over het tuindersvak. Het is fantastisch dat ik de kans heb gekregen om de tuinder van Moestuin Leyduin te worden. Elke dag als ik naar de tuin ga ben ik weer benieuwd hoe het er voor staat. Ik begin de dag met een rondje over de tuin. Kijken naar de gewassen, luisteren naar de vogels. Leyduin is een prachtige plek om te werken. Elk seizoen, elke dag is weer anders.
Het CSA-systeem spreekt me erg aan. Het idee van een collectieve tuin waaraan de deelnemers zich verbinden. Ik vind het bijzonder om te zien hoe mensen zich willen inzetten voor het geheel en voor elkaar. Ik wil er graag aan bijdragen dat mensen hun plek vinden op de tuin. Het is leuk om te zien hoe mensen met verschillende achtergronden steeds meer een groep vormen die samen werken aan een prachtige plek. Het feit dat er op Moestuin Leyduin ook dagbesteding plaats vindt draagt daar belangrijk toe bij. Op het jaarlijkse oogstfeest komt het allemaal samen. Lekker eten, fantastische optredens door deelnemers, samen genieten van de oogst en de tuin.
Zorg voor de bodem, het milieu en de natuur
Het gaat wat mij betreft om veel meer dan de oogst waarin we delen. Op Moestuin Leyduin is het uitgangspunt dat we bij willen dragen aan bodemvruchtbaarheid, een evenwichtige manier van landbouw. Ik zeg wel eens dat de deelnemers eigenlijk een “bodemvruchtbaarheidsaandeel” kopen. Een gezonde bodem als basisvoorwaarde voor het leven op aarde. Het gaat om het bewust omgaan met grondstoffen, oog hebben voor de natuur dichtbij, rust vinden in je eigen omgeving. Ik vind het belangrijk om daar in de praktijk vorm aan te geven.
Heb je vragen aan Marga mail dan naar marga@moestuinleyduin.nl of bel 0653801405.
Marja Dijkzeul
Marja Dijkzeul is sinds 2018 tuinder van Moestuin Leyduin.
Waarom tuinder?
Ik ben opgegroeid op een kleine stadsboerderij. Ik ben een ‘buitenmens’, geniet van de seizoenen, vind mijn uitdagingen maar ook mijn rust in de natuur. Ik woon vlakbij Moestuin Leyduin en ben daar een aantal jaar geleden deelnemer geworden en vrijwilligerswerk gaan doen. Ik werkte toen nog in de verpleging.
Van het een kwam het ander. Ik ging de biologisch dynamische landbouwopleiding stadslandbouw aan de Warmonderhof doen en werd stagiaire, werkte in 2018 deeltijd in de moestuin en vanaf 2019 ben ik samen met Marga verantwoordelijk voor alle werkzaamheden en exploitatie d.m.v. het samenwerkingsverband dat we aangegaan zijn, VOF Moestuin Leyduin.
Mijn drijfveren: zorgen voor, in de ruimste zin van het woord en deel uitmaken van een groter geheel. Dat komt samen op Moestuin Leyduin. Zorg voor de planten, bodem, biodiversiteit, mensen en de gemeenschap.
Daarom ben ik dankbaar en blij dat ik tuinder mag zijn op moestuin Leyduin, want de tuin is zoveel meer dan een werkplek .
Heb je vragen aan Marja mail dan naar marja@moestuinleyduin.nl of bel naar 06-57128991.
Merijn Henfling
Merijn is sinds seizoen 2022 tuinder van Moestuin Leyduin.
Waarom tuinder?
Als 10-jarige had ik een eigen moestuin en verkocht ik mijn zelfgemaakte magazine over de natuur: ’Seizoen’. Nu, 35 jaar later, combineer ik nog altijd journalistiek en tuinwerk. Ik ben van oorsprong journalist en werk nu parttime als mediastrateeg. Als tegenhanger van mijn ‘computerwerk’ heb ik het altijd heerlijk gevonden om buiten met mijn handen bezig te zijn, in de tuin. Ik onderhoud al jaren een volkstuin in Amsterdam.
In 2020 besloot ik van mijn hobby mijn beroep te maken. Na de opleiding Agro-ecologie in de praktijk, kwam ik in 2021 als stagiair terecht bij Leyduin. Een prachtige plek, waar ik leerde hoe duurzame landbouw met menselijke maat eruit ziet. Na mijn stage mocht ik blijven om de teelten op Berkenrode te coördineren. Daar ben ik wekelijks te vinden met een clubje vrijwilligers en stagiairs. Ook verzorg ik er een moestuincursus.
Het mooie aan een moestuin is dat je ‘m naar eigen inzicht kunt inrichten en onderhouden, maar dat je dat wel mét de natuur doet. Je leert hoe je de bodem verbetert, hoe planten groeien, hoe je inspeelt op de elementen en wat de seizoenen doen. Het is vaak hard werken, maar uiteindelijk pluk je er letterlijk de vruchten en de groenten van.
Ik geniet ervan om op Moestuin Leyduin te zijn; enerzijds een serene oase midden in het bos, anderzijds een levendige ontmoetingsplek voor deelnemers en bezoekers. Op een CSA-tuin ben je nooit in je eentje bezig: ik beleef veel plezier aan de samenwerking met de andere tuinders en de vele vrijwilligers. Het gevoel van gemeenschap maakt dat werken op Leyduin nooit als werk voelt.
Heb je vragen aan Merijn mail dan naar merijn@moestuinleyduin.nl.
Stagiairs
Moestuin Leyduin is een erkend leerwerkbedrijf. Elk jaar hebben we verschillende stagiairs, vooral van de deeltijdopleiding biologische landbouw van de Warmonderhof.
De vragen en inbreng van de stagiairs houden ons scherp en zij kunnen in de praktijk ervaren of het runnen van een tuinderij bij hen past.
Mollie en Muis
Mollie en Muis zijn de poezen van Moestuin Leyduin. Hun taak is om de muizen te vangen die voor dat de poezen kwamen een ware plaag dreigden te worden. In hun takenpakket zit ook het vangen van mollen. Af en toe lukt dat. Ze zijn ook erg goed in kopjes geven, spinnen en samen spelen.
Muis is de zwart-witte. Mollie, haar zusje, is de veelkleurige.
Bijen
Op Moestuin Leyduin is plaats voor twee maximaal drie bijenvolken. In de zomer kan een bijenvolk uit wel 50.000 bijen bestaan. Imker Albert Knol zorgt voor ze. Albert is een biologisch imker. In tegenstelling tot de gangbare bijenteelt mogen bij Albert de bijen zelf hun raten bouwen en zwermen. De honing mogen ze houden. Zo hebben ze gezonde wintervoeding. Uitgangspunt is het zorgen voor sterke bijenvolken die een belangrijke rol spelen in de bestuiving van gewassen op de tuin en in de omgeving. Op de tuin zaaien we gewassen zoals phacelia en andere drachtplanten die goede voedingsbronnen voor de bijen zijn. Als deze gewassen bloeien kan je zien hoe de bijen stuifmeel verzamelen en genieten van het bijengegons.
Wil je meer weten over de bijen op Leyduin of biologisch imkeren neem dan contact op met Albert (apoleon@telfort.nl of 06-1067 3800).
